Declinaties

De positie van een planeet of ander punt kun je op meerdere manieren weergeven. In je horoscooptekening zie je de lengte, dat is de positie op de ecliptica. Nu staan planeten meestal niet precies op de ecliptica maar er iets boven of onder. Die afwijking is de breedte.

Naast de lengte kun je een planeet ook weergeven in rechte klimming, de positie op de hemel-equator. En ook hier kan er een afwijking zijn en die noemen we declinatie.

Die rechte klimming gebruiken we in astrologie niet direct maar alleen als hulpmiddel voor berekeningen. Maar de declinatie is vanouds een belangrijk element in de duiding. Bekend zijn de parallel-aspecten, de rol van declinaties in de archaeo-astronomie en in het duidingssysteem van Kt Boehrer.

In de figuur zie je de equator in het groen aangegeven. De positie gemeten langs de equator vanaf het punt 0 graden Ram is de rechte klimming (right ascension). De declinatie van de aangegeven ster bepaal je door de afstand te meten van equator tot aan die ster langs een cirkel die loodrecht op de equator staat (de uurcirkel).

Je kunt de waarde voor de declinatie berekenen als je de lengte en de breedte weet en Epsilon, de hoek tussen equator en ecliptica (zie De schuine hoek van de ecliptica).

Een bijzondere situatie doet zich voor als het punt waarvoor je de declinatie wilt berekenen precies op de ecliptia staat en dus geen breedte heeft. In dat geval hoef je alleen de lengte te weten en Epsilon. Deze situatie geldt voor de Zon, de nodes en voor alle cuspen.

De formule zonder breedte

Als het punt dat je wilt berekenen geen breedte heeft:

sin D = sin E . sin L

In de formule staat:

D voor declinatie
E voor de schuine hoek van de ecliptica
L voor de lengte vanaf 0 graden Ram

De formule met breedte

sin D = cos B . sin L . sin E + sin B . cos E

De formule gebruikt dezelfde afkortingen als in de vorige formule en bovendien B voor de breedte.

Voorbeeldberekening zonder breedte

We gebruiken de volgende waarden:

L: 10° 53' 04'' Scorpio

E: 23° 26′ 13,56586091''

Omzetten naar decimale graden:

L : 220,884444444444

E: 23,437101628

Invullen in de formule:

sin D = sin E . sin L 

sind D = sin 23,437101628 . sin 220,884444444444

Sinus uitrekenen:

sin D = 0,397742095267 . -0,654535578646

Vereenvoudigen:

sin D = -0,260336352473

De waarde voor D berekenen:

D = -15,09002104

Omzetten naar graden, minuten en seconden:

D = -15° 5' 24.08''

Voorbeeldberekening met breedte

We gebruiken de volgende waarden:

L: 15°08'30'' Sagittarius

E: 23° 26′ 13,56586091''

B: + 05°02'

Omzetten naar decimale graden:

L: 255,141666666667

E: 23,437101628

B: 5,0333333333333

Invullen in de formule:

sin D = cos B . sin L . sin E + sin B . cos E

sin D = cos 5,0333333333333 . sin 255,141666666667 . sin 23,437101628 + sin 5,0333333333333 . cos 23,437101628

Sin en cos uitrekenen:

sin D = 0,996143824351 . -0,966562816012 . 0,397742095267 + 0,0877352905478 . 0,917497261932

Vereenvoudigen:

sin D = -0,382960240986 + 0,0804968888451

sin D = -0,30246335214

De waarde voor D berekenen:

D = -17,6056180014

Omzetten naar graden , minuten en seconden:

D = 17° 36' 20.22''

Referenties

• Kampherbeek, Jan: Declinaties. In Spica jg. 2, nr. 2. Enschede, juni 1978.
• Meeus, Jean: Astronomical Algorithms. Second edition. Richmond, Virginia, 1998.
• Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Declination